Zespół Suchego Oka (ZSO) – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Suchego Oka (ZSO) to, jak się okazuje – najczęściej występująca choroba narządu wzroku XXI wieku. Obecny styl życia oraz coraz bardziej zanieczyszczone środowisko ma niewątpliwie wpływ na tak dużą zachorowalność. Zespół Suchego Oka jest dość prosty w zdiagnozowaniu, jednak wiele osób bagatelizuje ten problem, myśląc wyłącznie, że to wina stałej pracy przed komputerem.

ZSO stanowi jednak mało komfortowy problem i z czasem może doprowadzić do poważniejszych powikłań. Charakteryzuje się on bowiem głównie zaczerwienieniem oczu i pieczeniem. Dzieje się tak, ponieważ powstałe zaburzenie w wydzielaniu łez, doprowadza do złego nawilżenia oka, która jest przyczyną wysychającej i piekącej soczewki oraz rogówki. Dlatego lekarze, najczęstszą przyczyną zespołu suchego oka nazywają nieprawidłową strukturę filmu łzowego.

Film łzowy – co to takiego?

Film łzowy zwany jest potocznie łzami. To substancja, która pokrywa nasze oczy, chroniąc rogówki i spojówki przed wysychaniem. Mało tego, łzy dostarczają rogówce tlenu z powietrza atmosferycznego, ale także odżywiają, oczyszczają i stanowią barierę dla infekcji i ciał obcych. Dzięki łzom, rogówka jest idealnie gładka i stanowi pierwszą powierzchnię optyczną oka, która załamuje światło. Dlatego łzy są tak ważne dla prawidłowego i komfortowego widzenia.

Warstwy filmu łzowego:

• warstwa lipidowa – to najbardziej zewnętrzna warstwa, powstająca w gruczołach Meiboma, która zabezpiecza przed parowaniem i natłuszcza rogówkę, zmniejszając tarcie. Zapewnia również optyczną gładkość powierzchni rogówki i aby spełniać najlepiej swoją funkcję – musi być w ciągłym ruchu.
• warstwa wodna – druga, najgrubsza warstwa filmu łzowego, wydzielana przez gruczoły łzowe, która nawilża oko i chroni przed infekcjami oraz drobnoustrojami.
• warstwa mucynowa – to warstwa umiejscowiona najbliżej rogówki i spojówki, powstająca w komórkach kubkowych spojówki. Ściśle przylega do warstwy ocznej, utrzymując się pionowej powierzchni oka.

Najczęściej u pacjentów, którzy mają zaburzenia filmu łzowego, w jakiejkolwiek warstwie, stwierdza się zespół suchego oka. Suchość oka prowadzi bowiem z czasem do światłowstrętu, uczucia piasku pod powiekami, zaczerwienienia i swędzenia.

Zespół suchego oka – przyczyny

Suche oko to dolegliwość, która najczęściej dotyczy osób w wieku produkcyjnym, ale coraz częściej również młodzieży i dzieci. Obecnie zaburzenie dotyka około 15-20% populacji, chociaż w niektórych przedziałach wiekowych jest to nawet 30%.

Do zespołu suchego oka dochodzi poprzez naruszenie warstw filmu łzowego lub nieprawidłowy skład łez. Przyczyną takiego stanu mogą być między innymi:

• upośledzenie wydzielania wodnej warstwy poprzez gruczoły łzowe na skutek przyjmowania silnych leków (w tym również psychotropowych), ciąży, menopauzy czy cukrzycy
• zbyt szybkie odparowywanie łez z powodu niepełnowartościowej warstwy lipidowej filmu łzowego i dysfunkcji gruczołów powiekowych również może uszkadzać łzy.
• niedobór witaminy A i przewlekłe stany zapalne spojówki

O tym, co jest jednak prawdziwą przyczyną ZSO decyduje wyłącznie lekarz. Dopiero wtedy można podjąć decyzję, jakie leczenie zespołu suchego oka sprawdzi się najlepiej. Czynnikami, które nasilają dolegliwości ZSO są jednak głównie:

• rzadkie mruganie
• praca przed komputerem
• częste czytanie
• oglądanie telewizji
• noszenie soczewek kontaktowych
• zanieczyszczone powietrze, smog
• palenie papierosów
• pyłki
• klimatyzacja
• hormonalna antykoncepcja

Zespół suchego oka – objawy

Łzy sprzyjają ostremu widzeniu. Nawilżają gałkę oczną, oczyszczając ją tym samym z bakterii i kurzu. Gdy jest ich zbyt mało lub mają nieodpowiedni skład, wtedy dochodzi do podrażnienia oczu. Najczęściej objawia się ono światłowstrętem, swędzeniem, uczuciem ciężkości powiek i zmęczeniem. Nierzadko mamy wrażenie, jakby powieki same opadały, a pod nimi znajdowało się nieokreślone ciało obce.

Objawy zespołu suchego oka ZSO nasilają się głównie wieczorem i w ciągu nocy, kiedy to naturalnie wydziela się mniej łez, a oczy są zmęczone po całym dniu ciężkiej pracy. Dolegliwości mogą nasilać się również w sytuacjach, które skupiają wzrok na dłużej lub powodują rzadsze mruganie. Dzieje się tak często, gdy wieje wiatr, przebywamy w klimatyzowanym pomieszczeniu, pracujemy długo przy komputerze lub powietrze jest zbyt suche. O zespół suchego oka nie trudno również w zakurzonych lub zapylonych pomieszczeniach, miejscach, gdzie unoszą się opary chemiczne lub dym.

Suche oko – leczenie i badania

Nieleczony zespół suchego oka może doprowadzić do zmętnienia rogówki, bliznowacenia, a ostatecznie całkowicie zaburzyć widzenie. Odpowiednio szybka reakcja w postaci wizyty u okulisty pozwoli zdiagnozować konkretną przyczynę ZSO, dobrać odpowiednią formę leczenia i przyspieszyć powrót do naturalnego i komfortowego widzenia.

Jeśli zatem pacjent odczuwa kłucie, ból i pieczenie gałki ocznej, może przez kilka pierwszych dni rozpocząć samodzielne stosowanie specjalnych kropli – sztucznych łez, które powinny ukoić i załagodzić objawy ZSO. Jeśli jednak, dyskomfort nie ustępuje – należy zgłosić się do lekarza, który wykona odpowiednie badania i testy. Zalicza się do nich między innymi:

• Test Schirmera – pozwalający ocenić, ile łez produkuje oko w ciągu 5 minut. Badanie polega na umieszczeniu pod dolną powieką prawego oraz lewego oka paseczki bibuły z co 5milimetrową podziałką. Po pięciu minutach widać wyraźnie do jakiego momentu bibułka została nasiąknięta łzami. Jeśli jest to ponad 15mm – wtedy oko jest odpowiednio nawilżone. Jeśli wynik waha się w granicach 6-14mm to jest on normą, ale obliguje pacjenta do częstszych kontroli okulistycznych. Wynik poniżej 5mm zwykle jest oznaką ZSO – zespołu suchego oka i świadczy o zbyt małej produkcji łez.
• Test jakości łez – sprawdza, jak długo łza utrzymuje się na powierzchni oka. Test wykonuje się biomikroskopem, a lekarz wprowadza do worka spojówkowego wyłącznie kroplę specjalnego barwnika, po czym zmusza do mrugnięcia, oświetlając gałkę oczną. Następnie liczony jest czas między mrugnięciem, a pojawieniem się miejsc wolnych od barwnika. Jeśli kolor spływa zbyt szybko, to może oznaczać wyłącznie tyle, że łzy nie utrzymują się na tyle długo, by odpowiednio nawilżyć oko. Odpowiedni czas utrzymywania się barwnika to 10 sekund. Krótszy wynik oznacza zespół suchego oka ZSO.
• Test wysokości menisku filmu łzowego – który u chorych jest zdecydowanie węższy i poprzerywany.
• Badanie fałdów spojówki równoległych do krawędzi powieki – fałdy pojawiają się wyłącznie u osób z zespołem suchego oka.
• Badanie ujść i wydzieliny gruczołów Meiboma – wykonywane jest poprzez uciśnięcie na powiekę. Brak wydzieliny świadczy o niedrożności lub co gorsza – zaniku gruczołów Meiboma, które skutkuje niedoborem warstwy lipidowej.

Leczenie zespołu suchego oka to zwykle proces długotrwały, który można podzielić na leczenie przyczynowe i objawowe. Leczenie przyczynowe ma na celu poprawę jakości filmu łzowego, poprzez na przykład zabiegi akupunktury, które pobudzają narządy do wytwarzania łez. Objawowe leczenie ZSO polega z kolei na zmniejszeniu dolegliwości odczuwanych przez pacjenta. W pierwszej kolejności stosowane są preparaty nawilżające do oczu, najlepiej te bez konserwantów, gdyż te powodują rozpad warstwy lipidowej, paradoksalnie pogłębiając suchość oka. Ponadto sztuczne łzy bez konserwantów są bezpieczne również dla alergików, gdyż nie uczulają i nie drażnią oczu. Krople należy jednak ostrożnie aplikować, nie dotykając brzegu powieki.

Jeśli wstępne leczenie zespołu suchego oka nie daje rezultatów, lekarz może zalecić zamknięcie punktów łzowych. Taki zabieg trwa kilka minut i polega na wpuszczeniu do oczu kropli znieczulających i założeniu do kanalików łzowych (górnego i dolnego) mikroskopijnych koreczków. W ich środku znajdują się małe otworki, które gwarantują normalne funkcjonowanie kanalików. W zależności od stopnia nasilenia – lekarz może użyć wyłącznie koreczków czasowych zbudowanych z hydrożelu lub kolagenu, które z czasem rozpuszczają się w kanalikach lub stałych, które można nosić nawet całe życie.

Jeśli przyczyna ZSO tkwi w niewłaściwej pracy gruczołów Meiboma, wtedy lekarz może zalecić regularne oczyszczanie brzegów powiek za pomogą kompresów z roztworem kwasu borowego. Gruczoły mogą bowiem, wydzielanym przez siebie tłuszczem, zatkać się i prowadzić do pieczenia oraz światłowstrętu. Podgrzany kompres przykłada się wtedy na 15 minut do oczu do momentu pojawienia się kropli tłuszczu.

Leczenie zespołu suchego oka za pomocą Rexon-Eye

Mimo iż, na zespół suchego oka skarży się tak wiele osób, nadal większość z nich stosuje wyłącznie środki farmakologiczne, dostępne od ręki w aptekach. Niestety problem często sam nie zanika i z czasem zaczyna być po prostu bagatelizowany, ostatecznie doprowadzając do nieodwracalnych szkód w narządzie wzroku.

Urządzenie Rexon-Eye to innowacyjne urządzenie, będące skuteczną metodą leczenia wszystkich postaci zespołu suchego oka, bez względu na stopień zaawansowania. Rexon-Eye działa wykorzystując zjawisko QMR (Quantum Molecular Resonance) – pola elektromagnetycznego, które wchodzi w rezonans z wiązaniami międzykomórkowymi. W ten sposób aplikuje w okolice oczu prąd o niewielkiej mocy, ale wysokiej częstotliwości i stymuluje naturalną regenerację i odnowę komórek.

Zabieg jest w pełni bezpieczny, bezbolesny, a nawet relaksujący dla pacjenta. Poprawa komfortu jest odczuwalna niezwłocznie po zakończonym zabiegu, a efekt jest trwały. Rexon-Eye, jako jedyne urządzenie eliminuje zespół suchego oka wywołany dysfunkcją gruczołu Meiboma i hyposekrecją gruczołu łzowego.

Terapia składa się z czterech, 20-minutowych sesji, w tygodniowych odstępach. W trakcie zabiegu pacjentowi nakłada się maskę w kształcie okularów, z wbudowanymi elektrodami. Skuteczność zabiegu potwierdzają badania naukowe.

Suche oko – jak temu zapobiec?

Jak wiadomo - zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć, dlatego również w przypadku ZSO ważna jest profilaktyka. Należy przede wszystkim pamiętać, aby dać odpocząć oczom. Wystarczy zamknąć powieki chociaż na kilka sekund w ciągu dnia i pamiętać o częstym mruganiu. Dobrze jest zmniejszyć również temperaturę w pomieszczeniach i umieścić w nich nawilżacz powietrza (szczególnie zimą, kiedy kaloryfery znacząco wysuszają powietrze). W miarę możliwości należy również ograniczyć klimatyzację.

Jeśli chodzi o środki farmakologiczne, jakimi można się wspomóc to są to na pewno sztuczne łzy. Takich kropli można używać bezinwazyjnie kilka razy w ciągu dnia (nawet co godzinę lub dwie). Dobrze sprawdzi się również wyciąg z nagietka lekarskiego, świetlik czy hialuronian sodu. Na noc można z kolei użyć maści nawilżających do oczu. Dobrze jest również pamiętać o odpowiedniej suplementacji i diecie oraz nie wychodzić na powietrze podczas dużego smogu lub zapylenia.